ΛΥΚΟΠΕΝΙΟ: ″Μια θαυμάσια αντιοξειδωτική ουσία″

Το λυκοπένιο αποτελεί μέρος της οικογένειας των καροτενοειδών ουσιών (είναι το κύριο καροτενοειδές στο ανθρώπινο πλάσμα), οι οποίες δεν είναι δυνατόν να κατασκευαστούν από τον ανθρώπινο οργανισμό.

Πρόκειται για φυσικοχημικές ουσίες οι οποίες ευθύνονται για το χρώμα των φρούτων και λαχανικών, πιο συγκεκριμένα το λυκοπένιο είναι η φυτοχημική ουσία που προσδίδει το κόκκινο χρώμα στις ντομάτες και τα παράγωγα της, εκτός αυτού συναντάται και σε άλλα τρόφιμα όπως το καρπούζι, το ροζ γκρέϊπφρουτ, τα σαγκουίνια, την παπάγια και τις φράουλες.

 

Το λυκοπένιο είναι συγγενής της πιο γνωστής β-καροτίνης ,πολλές από τις πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι μερικά από τα οφέλη που αποδόθηκαν στη β-καροτίνη, απορρέουν στην πραγματικότητα από το λυκοπένιο. Παρουσιάζεται σε μεγαλύτερες ποσότητες στον ανθρώπινο οργανισμό, γεγονός που υποδηλώνει τη σημαντική βιολογική του αξία στο ανθρώπινο ανοσοποιητικό σύστημα και επιτρέπει στο σώμα να αναπτύξει αντιοξειδωτική δραστηριότητα εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που δημιουργούνται φυσιολογικά κατά τον μεταβολισμό των κυττάρων.

Το λυκοπένιο, εξουδετερώνει τις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου που δημιουργούνται φυσιολογικά κατά το μεταβολισμό των κυττάρων. Οι ρίζες οξυγόνου βλάπτουν τα κύτταρα και του ιστούς. Φαίνεται ότι οι βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες οξυγόνου στο DNA των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού, συμβάλλουν στη γήρανση, στη γένεση του καρκίνου, στην αρτηριοσκλήρυνση, στις καρδιακές και αγγειακές παθήσεις.

Δίνει τα ηλεκτρόνια του στις ελεύθερες ρίζες οξυγόνου ανενεργοποιώντας τες και καθιστώντας τες ουδέτερες πριν προλάβουν να προκαλέσουν βλάβες στα κύτταρα. Οι ελεύθερες ρίζες είναι μόρια που έχουν ένα τουλάχιστον ελεύθερο ηλεκτρόνιο. Συνεισφέροντας ένα ηλεκτρόνιο το λυκοπένιο μπορεί και σταθεροποιεί το ελεύθερο μόριο.

Έχει παρατηρηθεί ότι το λυκοπένιο επιβραδύνει εξαιρετικά τη γήρανση των κυττάρων και μειώνει την φωτοευαισθησία του δέρματος.

Τα επίπεδα του λυκοπενίου επηρεάζονται από πολλούς βιολογικούς παράγοντες και από τον τρόπο ζωής. Εξ ‘αιτίας της λιπόφιλής του φύσης συγκεντρώνεται σε μικρής έντασης και πολύ μικρής έντασης λιποπρωτεϊνες του ορού. Επίσης συγκεντρώνεται στα επινεφρίδια, στο συκώτι, στους όρχεις και στον προστάτη. Παρόλα αυτά, σε αντίθεση με άλλα καροτενοειδή, τα επίπεδα του λυκοπενίου στον ορό και στους ιστούς δε συσχετίζονται καλά με την ολική πρόσληψη από τα φρούτα και τα λαχανικά.  Στα φρέσκα φρούτα και λαχανικά το λυκοπένιο είναι εγκλωβισμένο στο φυτικό ιστό.

Επομένως, μόνο ένα μέρος του λυκοπενίου που περιέχεται στα φρέσκα φρούτα απορροφάται. Η επεξεργασία των φρούτων καθιστά το λυκοπένιο περισσότερο βιολογικά διαθέσιμο αυξάνοντας την επιφάνεια που είναι διαθέσιμη για την πέψη. Παράλληλα η χημική μορφή του λυκοπενίου μεταβάλλεται με τις αλλαγές της θερμοκρασίας που παρατηρούνται κατά την επεξεργασία και έτσι απορροφάται ευκολότερα από το σώμα. Επίσης εξαιτίας της διαλυτότητάς του στο λίπος (όπως οι βιταμίνες A,D,E και το β-καροτένιο), η απορρόφηση του στους ιστούς αυξάνεται όταν προστίθεται στη διατροφή λάδι. Παρόλο που το λυκοπένιο είναι διαθέσιμο και σε μορφή συμπληρωμάτων, υπάρχει πιθανότητα να παρουσιάσει συνεργιστική δράση όταν καταναλώνεται από ολόκληρο το φρούτο, όπου άλλα συστατικά του φρούτου αυξάνουν την αποτελεσματικότητα του.

Έρευνες έδειξαν ότι το λυκοπένιο στον επεξεργασμένο πολτό ντομάτας είναι τέσσερις έως έξι φορές περισσότερο διαθέσιμο βιολογικά από ότι το λυκοπένιο στη φρέσκια ντομάτα, αυτό οφείλεται στο ότι η κυτταρική μεμβράνη των φυτικών κυττάρων της ντομάτας καταστρέφεται κατά το μαγείρεμα ή την επεξεργασία, με αποτέλεσμα να απελευθερώνεται περισσότερο λυκοπένιο διαθέσιμο προς απορρόφηση από τον εντερικό αυλό. Τα επεξεργασμένα παράγωγα της ντομάτας, όπως η σάλτσα και το κέτσαπ περιέχουν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις βιολογικά διαθέσιμου λυκοπενίου. Επίσης για πολλούς ανθρώπους η κυριότερη πηγή λυκοπενίου είναι η πίτσα.

 

Σε αντίθεση με τη ντομάτα, το λυκοπένιο που περιέχεται στο καρπούζι είναι βιολογικά περισσότερο διαθέσιμο για τον οργανισμό και μας το προσφέρει χωρίς καμία επεξεργασία. Αυτά είναι καλά νέα για αυτούς που δεν τους αρέσουν οι ντομάτες και έτσι μπορούν να λαμβάνουν λυκοπένιο από το καρπούζι. Το καρπούζι δηλ. αποτελεί μια ευχάριστη και εναλλακτική λύση. 

Το λυκοπένιο παρουσιάζει πολλές και σημαντικές δράσεις για τον οργανισμό. Μετά την απορρόφηση του από το έντερο εναποτίθεται στο συκώτι, στους πνεύμονες, στον προστάτη, στο παχύ έντερο και στο δέρμα. Μέχρι τώρα σημαντικός αριθμός ερευνών έδειξαν ότι το λυκοπένιο και ειδικότερα αυτό που προέρχεται από την ντομάτα και τα παράγωγα της, μπορεί να συμβάλλει στην καταπολέμηση διαφόρων σημαντικών παθήσεων που ταλανίζουν την ανθρωπότητα.

 

Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται:

• Καρδιακές παθήσεις, έμφραγμα του μυοκαρδίου
  Επιστημονικές έρευνες απέδειξαν πως το λυκοπένιο προστατεύει την LDL χοληστερόλη από οξείδωση (προστασία των αρτηριών από το σχηματισμό πλάκας) και πως η συγκεκριμένη δράση του λυκοπενίου ενισχύεται σημαντικά από την ύπαρξη ενός άλλου καροτενοειδούς της λουτεϊνης, η οποία υπάρχει στο σπανάκι και στο καλαμπόκι
• Καρκίνος προστάτη, πεπτικού συστήματος (στόματος, οισοφάγου, στομάχου, παχέος εντέρου), μαστού, τραχήλου της μήτρας, ωοθηκών.
  Πολλές μελέτες έδειξαν ότι η τακτική και επαρκής κατανάλωση της ντομάτας (καλύτερα βιολογικές) μειώνει το συνολικό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου σε ποσοστό που φτάνει ακόμα και το 40%.
• Απώλεια όρασης, καταρράκτης
  Έρευνες έδειξαν ότι το λυκοπένιο βοηθά στην πρόληψη του εκφυλισμού της ωχράς κηλίδας στους ηλικιωμένους, που είναι η κυριότερη αιτία τύφλωσης στα άτομα αυτά.
• Οστεοπόρωση
• Ανδρική στειρότητα
• Προεκλαμψία στην εγκυμοσύνη
• Διαβήτης

Τέλος το λυκοπένιο ως μέρος του οπλοστασίου που αποτελεί ένα τρόφιμο όπως η ντομάτα, ασκεί θετική επίδραση στο ανοσοποιητικό σύστημα (τα λευκά αιμοσφαίρια αυτών που έτρωγαν ντομάτες ήταν πολύ ανθεκτικότερα στις οξειδωτικές βλάβες από 33% έως και42%) και βοηθά κατά των μηχανισμών γήρανσης προσφέροντας, πιθανόν, ευεξία και μακροβιότητα.