Ήλιος. Εχθρός ή Φίλος..?

Ο ήλιος είναι απαραίτητος για τη ζωή στη γη, όμως είναι υπεύθυνος για επικίνδυνες επιδράσεις στον άνθρωπο, οι οποίες είναι συσσωρευτικές και έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, λόγω της μείωσης του στρώματος του όζοντος.

Το δέρμα έχει δικούς του προστατευτικούς παράγοντες - μηχανισμούς για τις επιβλαβείς επιδράσεις της ηλιακής ακτινοβολίας, οι οποίοι μπορεί να προκαλέσουν από ερύθημα μέχρι φωτογήρανση, καρκίνο του δέρματος και διάφορες άλλες δερματικές και οργανικές παθήσεις. Γι' αυτό η καθημερινή προστασία με πολλαπλούς τρόπους και η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο είναι τα καλύτερα προφυλακτικά μέτρα που θα πρέπει να γίνονται πράξη από τον καθένα μας.

Ο ήλιος αποτελεί αστείρευτη πηγή ενέργειας και ζωής. Εν τούτοις η ηλιακή ακτινοβολία εκτός από τα ανεκτίμητα οφέλη της μπορεί να προκαλέσει σημαντικές βλάβες στην ανθρώπινη υγεία όταν άσκοπα και αλόγιστα εκτιθέμεθα σε αυτή.

Ο ήλιος είναι απαραίτητος ωστόσο για τη ζωή στη γη, για φωτοσύνθεση, παροχή θερμότητας κ.τ.λ  όσο και για τον άνθρωπο και για το δέρμα του ειδικότερα για σύνθεση βιταμίνης D, σταδιακό και ελαφρό μαύρισμα, μικροβιοκτόνο δράση, θεραπευτική δράση σε νοσήματα όπως ακμή, ατομική δερματίτιδα κ.α. Μοιάζει ωστόσο με νόμισμα 2 όψεων:

α) την ωφέλιμη — ζωογόνο όψη
β) την επιβλαβή - ζωοφόρο όψη  ανάλογα  με το χρόνο έκθεσης βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα.

Οι υπεριώδεις ακτίνες έγιναν αντιληπτές για πρώτη φορά από τον RItter από την φωτοχημική δράση τους στα άλατα του αργύρου. Σήμερα χρησιμοποιούνται στους λαμπτήρες φθορισμού, στις φωτοαντιγραφικές συσκευές, στους οζονιστήρες, στην φασματογραφία απορρόφησης και στην παρατήρηση αντικειμένων.

Από την ηλιακή ακτινοβολία μόνο τα τρία δισεκατομμυριοστά φτάνουν στη Γη. Από αυτήν το 50% είναι ορατό φως, το 40% υπέρυθρη και το 10% υπεριώδης. Οι υπέρυθρες ακτίνες δεν είναι επικίνδυνες, αλλά η έντονη αίσθηση θερμότητας που προκαλούν είναι το σήμα κινδύνου που μας προειδοποιεί ότι έχουμε εκτεθεί πολύ στον ήλιο. 

Συνοπτικά οι ακτίνες UVA αποτελούν το 95% της ολικής υπεριώδους ακτινοβολίας το καλοκαίρι αλλά ευθύνονται για το 80%-90% των εγκαυμάτων, της φωτογήρανσης και του καρκίνου του δέρματος.

Οι ακτίνες UVB αποτελούν περίπου το 5% της ολικής υπεριώδους ακτινοβολίας το καλοκαίρι, αλλά ευθύνονται για το 10% έω5 20% των βλαβών που προαναφέρθηκαν. Είναι όμως σημαντική διότι ευθύνεται για την φωτογήρανση, το έγκαυμα και κυρίως κατά 80% στην πρόκληση αλλοιώσεων στο DNA των κυττάρων, άρα δημιουργία καρκίνου του δέρματος.

Οι βλάβες που προκαλεί η ηλιακή ακτινοβολία στο δέρμα είναι είτε άμεσες που εκδηλώνονται μετά από μερικές ώρες ή ημέρες μετά την έκθεση, είτε μακροπρόθεσμες που εκδηλώνονται ύστερα από μακροχρόνια έκθεση στον ήλιο.

Άμεσες: κοκκίνισμα και έγκαυμα του δέρματος

Το ηλιακό έγκαυμα: είναι η συχνότερη και πιο γνωστή βλάβη, προκαλείται από παρατεταμένη έκθεση σε έντονο ηλιακό φως και οφείλεται κυρίως στην UVB ακτινοβολία. Εμφανίζεται μέσα σε 2 - 6 ώρες και τα συμπτώματα (κοκκινίλα, πρήξιμο, φουσκάλες και πόνος) κορυφώνονται μέσα στο πρώτο 24ωρο. Κατά την αποχώρηση του ηλιακού εγκαύματος σε μερικές μέρες, παρατηρείται ένα χαρακτηριστικό ξεφλούδισμα και μαύρισμα.

Μακροχρόνιες:
•    Το δέρμα γίνεται ξηρό, χωρίς φωτεινότητα
•    Η ποιότητα της επιδερμίδας αλλοιώνεται
•    Εμφάνιση ευρυαγγειών
•    Πρόωρη γήρανση του δέρματος που εμφανίζεται με λεπτές και βαθιές ρυτίδες, πανάδες, κηλίδες.

ΦΩΤΟΓΗΡΑΝΣΗ (ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ UVA)

Είναι ένα αθροιστικό φαινόμενο, όπου η συσσώρευση στο δέρμα της δράσης της ηλιακής ακτινοβολίας, συνεχίζεται από τη βρεφική ηλικία μέχρι το θάνατο. Το δέρμα δηλαδή "μαζεύει" ώρες και χρόνια ηλιοέκθεσης και αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σταδιακά αλλά σταθερά την επιτάχυνση της γήρανσης του δέρματος, με συνέπεια διαταραχές και υποβάθμιση των ανατομικών του στοιχείων (κερατινοκύτταρα, ελαστικές και κολλαγόνους ίνες, αγγεία κλπ). Υπεύθυνες είναι κυρίως οι ακτίνες UVA και τα αποτελέσματα της διαδικασίας αυτής γίνονται αργά αλλά σταθερά φανερά: ρυτίδες, άγριο και χαλαρό δέρμα, ακτινικές εφηλίδες (κηλίδες), ευρυαγγείες, προκαρκινωματώδεις βλάβες του δέρματος (ακτινικές υπερκερατώσεις), φαγέσωρες κ.α. καθώς και βλάβες στον αυχένα όπως ρομβοειδής αυχένας. Για να γίνει κατανοητή η επιτάχυνση της γήρανσης, αρκεί να φέρουμε στο μυαλό μας μία ηλικιωμένη αγρότισσα, που τα εκτεθειμένα στον ήλιο μέρη (πρόσωπο, χέρια και V τραχήλου) έχουν "γεράσει" εντονότατα ενώ το υπόλοιπο δέρμα της φαίνεται ότι έχει πολύ μικρότερη ηλικία!
Το 60-80% της συνολικής δράσης της ακτινοβολίας έχει "αποκτηθεί" μέχρι τα 18 χρόνια της ζωής μας!!!

Πηγη